Balance of power (බලතුලනය )

බලතල බෙදීමේ සිද්ධාන්තය 

බල තුලනය යනු ජාත්‍යන්තර සබඳතා හි භාවිතා වන ප්‍රධාන සංකල්පයකි.  මෙය දීර්ඝකාලිනව පිළිගැනුණු ප්‍රාථමික මූලධර්මයකි.  ලෝකය පුරා බලය සමාන ලෙස බෙදා හැරීම මගින් ජාත්‍යන්තර පද්ධතිය  සාමකාමී ව පවත්වා ගැනීමට හැකි බව මෙම  සංකල්පයේ  ප්‍රධාන හරයයි.

සංකල්පයක් ලෙස බල තුලන ජාත්‍යන්තර සබඳතා තුල භාවිතා වූයේ 1618- 1648 දක්වා පැවති තිස් අවුරුදු යුද්ධයෙන් පසුවයි. එනම් වෙස්ට්ප්‍රේලියානු  සාම ගිවිසුමෙන් පසුවය.නමුත් ඊට පෙර පටන් ම මේ සංකල්පය ප්‍රායෝගිකව ක්‍රියාත්මක වී ඇත. ග්‍රික  පවුර රාජ්‍ය තුළ ද මේ සංකල්පය භාවිතා වී ඇති, අතර පසුව රෝම යුගයේ දී යම් පමණකින් යටපත් වී ඇත. නමුත් නැවතත් ඉතාලි පුනරුදයෙන් පසුව මෙය සංකල්පයක් ලෙස ව්‍යාප්ත වී ඇත.

පළමුව මෙය සංකල්පයක් ලෙස සවිස්තරාත්මකව ඉදිරිපත් කළේ ප්‍රංශ ජාතික බර්නාඩෝ රුසෙලින්‍ ය. ඉන්පසුව කුමාරයා ග්‍රන්ථය තුළින් නිකොලායි මැකියාවේලි ද මේ අදහස තවදුරටත් වර්ධනය කළේය.

මේ සම්බන්ධයෙන් විවිධ නිර්වචන ඉදිරිපත් වී ඇති අතර ඒ නිසාම මේ සම්බන්ධව පොදු එකඟතාවයක් නොමැත.

මෝගන්තෝට  අනුව බල තුලනය යනු, ජාතීන් කිහිපයක් අතර බොහෝ දුරට සමානතාවයකින් යුතුව බලය විස්තීරණ කිරීමෙන් උද්ගත වන්නාවූ යථාර්ථයකි.  

මාර්ටින් රිටට අනුව බල තුලනය යනු, ව්‍යවස්ථා නීතියේ එන බාධක හා තුලනයන් ජාත්‍යන්තර නීතියට අනුකූලව යොදා ගැනීමකි.එනම් එක් බලයක් වැළැක්වීමට තවත් බලයක් අවශ්‍ය වේ ය යන්න මෙහි සරල අදහසයි.

මෝගන්තෝ  විසින් බලතුලනය  සිව් වැදෑරුම් ආකාරයකින් විස්තර කරයි.

 පළමුව බලය විස්තීරණ කිරීම අරමුණු කොටගත් කොටගත් ප්‍රතිපත්තියක් ලෙස
 දෙවනුව ජාත්‍යන්තර දේශපාලනය තුළ පවතින යථා තත්ත්වය පිළිබඳ තත්වය පිළිබඳ විස්තරයක් ලෙස
තෙවනුව බලය සමානුපාතිකව බෙදා ගැනීම පිළිබඳ විස්තරයක් ලෙස
 අවසාන වශයෙන් ජාත්‍යන්තර දේශපාලනයේ සිදුවන බලය  විස්තීරණ කිරීම විස්තර කරන වචනයක් ලෙස ,යනාදී වශයෙනි.

අර්නස්ට් බී හාස්ට  අනුව බලතුලනයේ අටවැදෑරුම් අර්ථයක් පවතී.  එනම්

1.බලය විසුරුවා හැරහැරීම
 2.බල සමබරතාවය
3. බලයේ ආධිපත්‍යය
4.ස්ථාවරත්වය
5. අස්ථාවරත්වය
6. බල දේශපාලන
 7.බලය විශ්ව නීතියකී
8. බලය  ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනයට මාර්ගෝපදේශකයකි.

බලතුලනයේ  ප්‍රධාන ප්‍රභේද දෙකකි. එනම්

 සරල බල තුලනය( ජාතීන් හෝ කණ්ඩායම් දෙකක් අතර සිදු වන බලය බෙදීම) හා
  බහුවිධ බල තුලනය බල තුලනය ( විවිධ ජාතීන් හා විවිධ කණ්ඩායම් අතර සිදුවන බලය බෙදීම )

මෝර්ටන් කප්ලාන්  විසින් බලතුලන විධි  හයක් ඉදිරිපත් කර  ඇත.

1.බහුවිධ බල තුලනය-  රාජ්‍යයන් ගණනාවක් අතර බලය සමාන ලෙස බෙදී යාම.  ( ප්‍රබල රාජ්‍යයන්)
2.ද්විවිධ මෘදු බල තුලනය-  රාජ්‍යයන් දෙකක් අතර මෘදු  ආකාරයෙන් බලය බෙදීයාම. එම රාජ්‍ය දෙකට අමතරව තවත් සංවිධාන ද පැවැතිය හැකිය.
3.ද්විවිධ දෘඩ බල තුලනය-  ප්‍රබල රාජ්‍යයන් දෙකක් අතර දෘඩ ලෙස බලය බෙදීයාම. එම රාජ දෙකට අමතරව  වෙනත් අභියෝග කළ හැකි   බලකඳවුරු නැත.
4.ධූරාවලි බලතුලන - බලය වැදගත්කම අනුව පෙලගස්වා ධූරාවලියක් යටතේ සිදුවන බල තුලනය. බලතුලනය බලය වැඩි රාජ්‍ය සිට බලය අඩු රාජ්‍ය දක්වා ධුරාවලියක් ලෙස සකස් වේ.
5.විශ්ව බල තුලනය-  යම් ජාත්‍යන්තර සංවිධානයක් යටතේ  සියලු රාජ්‍යයන් පාලනය වීම.
6.ඒකක නිශේධ බල තුලනය- උපකල්පිත   බලතුලන අවස්ථාවකි. සෑම ඒකකයක්ම අනිත් ඒකක විනාශ කිරීමට හැකි නිසා සියල්ලෝ සියල්ලන්ට බයෙන්  ඇති කරගන්නා බල තුලනයයි.

මේ ආකාරයට බලය සමබර කිරීමට යොදා ගන්නා උපක්‍රම 6ක් ද හඳුනා ගත හැකිය .

1.සන්ධාන හා ප්‍රති විරෝධී සංවිධාන
2. හානිපූර්ණය
 3.අවි දැරීම හෝ නිරායුදකරණය
4. මැදිහත්වීම සහ මැදිහත් නොවීම
5 අවරෝධක රාජ්‍ය
6. බෙදා පාලනය කිරීම

සංකල්පයක් ලෙස බල තුලනය පිළිබඳ කතා කළ ද බොහෝ විට බලවත් රාජ්‍යයන් තමාගේ බලය සෙසු රාජ්‍යයන් සමඟ තුලනය කරගැනීමට  ප්‍රියතාවයක් නොදක්වයි .බොහෝ විට යම් රාජ්‍යයක් බලතුලනය ගැන උනන්දුවන්නේ නම් එලෙස උනන්දු වන්නේ  තමාගේ වාසියට පමණි.මන්ද යත් සියලු රාජ්‍යයන් නිරන්තරයෙන් උත්සහ නිරන්තරයෙන්  තමන්ගේ බලය  වර්ධනය කරගැනීම කෙරෙහි ය. ඒ නිසා සංකල්පයක් ලෙස මෙය  පැවැතිය ද ප්‍රායෝගිකව මෙහි  ක්‍රියාත්මක භාවය පිළිබඳව  ගැටුම්කාරී තත්වයක් පවතී. ඒ කෙසේ වෙතත් ලෝක සාමය ඇති කිරීම කෙරෙහි බල තුලනය යනු   වඩා හොඳ   විසඳුමකි.

පරිශිලන ග්‍රන්ථ = ජාත්‍යන්තර සබඳතා ප්‍රවේශය -ඩබ්ලිව් එම් කරුණාදාස.